بیماری کبد چرب از جمله بیماری های خطرناکی است که در چند سال اخیر در ایران بسیار شیوع پیدا کرده است و بخصوص جوانان زیادی را درگیر نموده است. علت اصلی ایجاد کبد چرب تغذیه و رژیم نامناسب مثل مصرف بیش از حد غذاهای چرب و انواع فست فودها می باشد. کبد چرب به معنی تجمع چربی در سلول های کبد است.
وجود چربی در کبد طبیعی است اما هنگامی که بیش از پنج تا ده درصد کبد چربی است، بیماری کبد چرب اتفاق افتاده است و این تجمع چربی در کبد باعث می شود بدن نسبت به بیماری های دیگر حساس تر باشد و باعث تورم نیز می شود. گروه سلامت اوما برای آشنایی شما عزیزان اومایی فیلم زیر در رابطه با کبد چرب، دلیل ایجاد و درمان آن را تدوین نموده است. ابتدا فیلم را با هم می بینیم تا بعد توضیحات کامل درباره کبد چرب را خدمت شما ارائه دهیم:
[video id=43138]
در این مقاله می خوانیم:
کبد چرب چیست؟
علت بیماری کبد چرب چیست؟
سندرم متابولیک و بیماری کبد چرب
علائم بیماری کبد چرب
تشخیص بیماری کبد چرب چگونه است؟
پیشگیری از بیماری کبد چرب
درمان بیماری کبد چرب
- کبد، واقع در سمت راست شکم و بزرگترین عضو داخلی بدن انسان است. عملکرد اصلی کبد حذف سموم و پردازش مواد غذایی وارد شده به بدن است. خون نیز از دستگاه گوارش از طریق کبد فیلتر می شود. بیماری کبد چرب (استئاتوز)، به معنی تجمع چربی بیش از حد در سلول های کبد می باشد و این بیماری یکی از مشکلات رایج در کشورها است. از هر 10 نفر حداقل 1 نفر دچار کبد چرب است.
- کبد چرب هیچ آسیبی ایجاد نمی کند، اما گاهی اوقات چربی بیش از حد باعث التهاب کبد می شود. این بیماری، استاتوهپاتیت نامیده می شود و به کبد آسیب می رساند. گاهی التهاب ناشی از کبد چرب به سوء مصرف الکل مرتبط است. این مشکل استاتو هپاتیت الکلی نامیده می شود. در غیر این صورت، به آن بیماری استاتو هپاتیت غیر الکلی یا NASH می گویند. دلیل اصلی بیماری کبد چرب ناشی از الکل مصرف الکل به مقدار زیاد است. اما در کبد چرب غیرالکلی، چربی به دلایل غیرمربوط به الکل مانند مصرف غذاهای چرب در کبد تجمع می کند.
- ممکن است کبد ملتهب در طول زمان آسیب ببیند و وضعیتش وخیم تر شود. در صورت وخیم شدن چربی کبد یک بیماری دیگر ایجاد می شود که به آن سیروز می گویند و یک بیماری جدی است و اغلب منجر به نارسایی کبدی می شود. NASH یکی از سه علت اصلی سیروز است.
- خوردن کالری بیش از حد سبب ایجاد کبد چرب می شود. هنگامی که بیش از اندازه غذا بخورید و کبد نتواند چربی ها را به طور معمول فرآوری و تجزیه کند، چربی بیش از حد انباشته خواهد شد. اگر فرد بیماری خاصی از قبیل چاقی، دیابت یا تری گلیسیرید بالا داشته باشد، احتمال ابتلا به کبد چرب در او افزایش می یابد.
- سوء مصرف الکل، کاهش وزن سریع و سوء تغذیه نیز ممکن است به کبد چرب منجر شود. با این حال، در برخی از مردم کبد چرب بدون وجود این بیماری ها نیز اتفاق می افتد.
سایر عوامل خطرناک برای بیماری کبد چرب
اکثر بیمارانی که کبد چرب دارند میان سال هستند و اضافه وزن دارند. البته این بدین معنی نیست که افراد جوان تر دچار آن نمی شوند. عوامل خطرناک ابتلا به بیماری کبد چربی عبارتند از:
- اضافه وزن (شاخص توده بدنی 25 تا 30)
- چاقی (شاخص توده بدنی بالای 30)
- دیابت
- افزایش سطح تری گلیسرید
در حال حاضر بسیاری از محققان معتقدند سندرم متابولیک دسته ای از اختلالات داخلی است که منجر به افزایش خطر ابتلا به دیابت، بیماری قلبی و سکته می شود، نقش مهمی در ایجاد کبد چرب دارند. علائم و نشانه های سندرم متابولیک عبارتند از:
- چاقی، به ویژه در دور کمر (چاقی شکم)
- فشار خون بالا
- مقدار کلسترول غیر طبیعی یا سطوح بالای تری گلیسیرید که یک نوع چربی خون است و یا سطوح پایین کلسترول لیپوپروتئین با چگالی بالا (HDL)، که کلسترول خوب نامیده می شود.
- مقاومت به انسولین، هورمونی که به تنظیم مقدار قند خون کمک می کند.
توجه توجه:
از بین موارد بالا، مقاومت به انسولین می تواند مهم ترین عامل شروع NASH باشد. از آنجا که این بیماری می تواند سال ها ثابت باقی بماند و باعث آسیب کمی شود، محققان معتقدند "ضربه دوم" به کبد، مانند عفونت باکتریایی یا اختلالات هورمونی، ممکن است منجر به سیروز و ایجاد خطرات جدی شود.
چگونه کبد چرب می شود؟
هنوز دقیقا مشخص نیست که نحوه چرب شدن کبد به چه شکلی است. ممکن است چربی از قسمت های مختلف بدن در کبد جمع شود و یا خود کبد چربی را از روده ها جذب کند. یک احتمال قوی دیگر این است که کبد توانایی خود را برای تغییر ماده چربی به ماده قابل دفع از دست بدهد. بنابراین نمی توان گفت تنها دلیل ایجاد کبد چرب غیر الکلی خوردن غذاهای چرب است.
کبد چرب به تنهایی هیچ علائمی ایجاد نمی کند، بنابراین اغلب مردم در هنگام آزمایش های پزشکی به دلایل دیگر متوجه کبد چرب می شوند. NASH می تواند سال ها به کبد آسیب برساند و هیچ علایمی هم ایجاد نشود. اگر بیماری بدتر شود، احساس خستگی، کاهش وزن، ناراحتی شکمی، ضعف و سردرگمی و جوش های التهابی ایجاد می شود.
دکتر ممکن است مورد غیر طبیعی در آزمایش خون ببیند یا متوجه شود کبد شما در طی چکاپ های معمول کمی بزرگ شده است. این نشانه ها می توانند علائم کبد چرب باشند. برای اطمینان از اینکه بیماری کبدی دیگری ندارید، پزشک آزمایش های خون مانند آزمایش های عملکرد کبدی، سونوگرافی، یا اسکن توموگرافی (CT) یا تصویر رزونانس پزشکی (MRI) را برایتان انجام می دهد.
اگر بیماری های دیگر رد شوند، NASH تشخیص داده می شود. تنها راه اطمینان و صد درصدی تشخیص کبد چرب نمونه برداری از بافت کبد است. دکتر یک نمونه از بافت کبد را با یک سوزن برداشته و آن را زیر میکروسکوپ بررسی می کند. بعضی از سوالاتی که پس از تشخیص بهتر است از پزشک بپرسید عبارتند از:
- علت احتمالی کبد چرب من چیست؟
- آیا NASH دارم؟ اگر نه، احتمال NASH چقدر است ؟
- آیا سیروز دارم؟ اگر نه، احتمال سیروز چقدر است ؟
- آیا باید وزن کم کنم؟ چگونه می توانم با خیال راحت وزن کم کنم؟
- آیا باید برای کنترل کلسترول و تری گلیسیرید دارو مصرف کنم؟
- چه داروها یا مواد دیگری را برای محافظت از کبد نباید مصرف کنم؟
هیچ درمان پزشکی یا جراحی خاصی برای کبد چرب وجود ندارد، اما بعضی از مراحل ممکن است به جلوگیری یا کاهش آسیب های ناشی از آن کمک کند. به طور کلی، اگر کبد چرب دارید و به ویژه اگر NASH تشخیص داده شد، بهتر است به توصیه های زیر عمل کنید:
-
با روشی مناسب وزن کم کنید . یعنی بیش از نیم تا یک کیلوگرم (یک تا دو پوند) وزن در هفته کم نکنید.
- کاهش تری گلیسیرید از طریق رژیم غذایی، دارو یا هر دو
- اجتناب از مصرف الکل
- کنترل دیابت
- رژیم غذایی متعادل و سالم
- افزایش فعالیت بدنی
- برای مراقبت از کبد به طور مرتب به پزشک متخصص مراجعه کنید.
- در حال حاضر تحقیقات زیادی بر روی کبد چرب انجام می شود. دانشمندان در حال بررسی این موضوع هستند که آیا داروهای مختلف می توانند به کاهش التهاب کبد کمک کنند یا خیر؟ امروزه به این نتیجه رسیده اند که برخی از داروهای دیابت حتی اگر دیابت هم نداشته باشید می تواند به کاهش چربی کبد کمک کند. این داروها شامل متفورمین، پیوگلیتازون، روسیگلیتازون می باشند. یکی دیگر از داروهای مورد بررسی اورلیستات است؛ این دارو مانع از جذب برخی از چربی های مواد غذایی می شود و احتمالا با این کار میزان چربی در کبد را کاهش می دهد.
- علاوه بر مصرف بیش از حد الکل، فاکتورهای خطرناک دیگر برای کبد چرب شامل کلسترول بالای خون، فشار خون بالا، چاقی، دیابت نوع دو، هپاتیت، افزایش وزن سریع و سوتغذیه می باشند. در سایر موارد افراد مبتلا به کبد چرب بخصوص در اوایل بیماری هیچ علائمی را نشان نمی دهند. اما در موارد شدیدتر برخی افراد شکم درد، خستگی، از دست دادن اشتها و احساس ناراحتی داخلی را تجربه می کنند. درمان موثری برای کبد چرب وجود ندارد. اما با تغییر روش زندگی، رژیم غذایی و استفاده از داروهای خانگی می توان آن را درمان کرد یا کاهش داد.
ده روش خانگی برای درمان کبد چرب
1- سرکه سیب
سرکه سیب یکی از بهترین درمان های خانگی برای بیماری کبد چرب است. حالت اسیدی این ماده باعث می شود از شر چربی های تجمع کرده نجات پیدا کنید و کاهش وزن اتفاق می افتد. همچنین باعث می شود کبدی سالم داشته باشید و تورم کبد کاهش می یابد.
برای استفاده از سرکه سیب، یک قاشق غذاخوری سرکه سیب به یک لیوان آب گرم بیفزایید. مقدار کمی عسل به آن اضافه کنید و روزی دوبار قبل از غذا بخورید. این درمان را چند ماه ادامه دهید.
2- لیمو
لیمو حاوی ویتامین ث می باشد که یک آنتی اکسیدان قوی است و به تولید آنزیم گلوتاتیون که توسط کبد تولید می شود کمک می کند. این آنزیم اثر مواد سمی را خنثی می کند. بنابراین لیمو به کبد برای سم زدایی کمک می کند. همچنین مطالعات نشان می دهد ترکیبی در لیمو وجود دارد که از ورم کبد جلوگیری خواهد کرد.
برای استفاده از لیمو، آن را فشار دهید و آب آن را داخل یک لیوان آب بریزید. روزی دو تا سه بار آن را به مدت چند هفته مصرف کنید. همچنین برای راحت تر بودن می توانید دو تا سه لیمو نصف شده را به یک پارچ آب بیفزایید و آب آن را به طور منظم بنوشید. این کار علاوه بر بهبود کبد چرب وزن شما را نیز کم می کند.
3- برگ قاصدک
گیاه قاصدک به عنوان یک ماده نیروبخش برای کبد استفاده می شود؛ به همین دلیل این ماده می تواند بیماری کبد چرب را درمان کند. برگ قاصدک باعث سم زدایی کبد و افزایش سوخت و ساز چربی جمع شده در کبد می شود. همچنین مطالعات نشان می دهد ریشه قاصدک از بیماری کبد چرب غیرالکلی وابسته به چاقی جلوگیری می کند.
برای استفاده از آن، یک قاشق چایخوری ریشه خشک قاصدک را داخل آب داغ بریزید. لیوان را به مدت پنج تا ده دقیقه بپوشانید. سپس مقداری عسل به آن بیفزایید و آن را بنوشید. روزی سه فنجان از این نوشیدنی به مدت چند هفته مصرف کنید. همچنین می توانید برگ های آن را به سالاد نیز بیفزایید یا به صورت پخته مصرف کنید.
نکته: در صورتی که باردار هستید یا دیابت دارید این ماده را مصرف نکنید.
4- چای سبز
چای سبز حاوی ماده ای به نام کاتچین است که باعث بهبود عملکرد کبد در بیمارانی که از کبد چرب غیر الکلی رنج می برند می شود. چای سبز باعث می شود چربی جمع شده در اطراف کبد از بین برود و عملکرد کبد بهبود یابد. همچنین مصرف آن به صورت منظم باعث کاهش وزن و چربی بدن می شود. سه تا چهار فنجان چای سبز در روز نتایج بسیار خوبی ایجاد می کند.
این ماده شما را از بیماری کبد چرب محافظت می کند و از کبد مراقبت می کند. چای سبز همچنین به صورت مایع یا کپسول نیز موجود است. البته باید پیش از دریافت مکمل ها با پزشک مشورت کنید. یادتان باشد اگر افت فشار دارید زیاد از این دمنوش استفاده نکنید زیرا مصرف زیاد آن باعث افت قند خون و فشار می شود.
5- زردچوبه
زردچوبه دیگر ماده مغذی برای جلوگیری از کبد چرب است. زردچوبه باعث می شود بدن راحت تر چربی ها را هضم کند بنابراین چربی های اضافه در کبد تجمع نمی کنند. همچنین به سم زدایی کبد کمک می کند. برای استفاده از آن یک چهارم قاشق چایخوری پودر زردچوبه را با یک یا دو لیوان آب مخلوط کنید و بگذارید بجوشد. روزی دوبار به مدت دو هفته این محلول را بنوشید.
همچنین می توانید نصف قاشق چایخوری زردچوبه را در شیر گرم مخلوط کرده و روزی یک بار بنوشید. مکمل های زردچوبه نیز به صورت کپسول موجود است که باید با تجویز پزشک مصرف شود.
6- شیرین بیان
شما عزیزان اومایی می توانید از خواص شیرین بیان برای درمان بیماری کبد چرب استفاده کنید.
- مطابق مطالعات انجام شده ریشه شیرین بیان باعث کاهش فعالیت برخی آنزیم ها در کبد چرب غیرالکلی می شود. همچنین تاثیر سموم را بر کبد کاهش می دهد.
- برای استفاده از آن نصف قاشق چایخوری ریشه شیرین بیان را در یک فنجان آب داغ بریزید. لیوان را به مدت پنج تا ده دقیقه بپوشانید. مقداری عسل به آن بیفزایید سپس این چای را روزی دوبار بخورید.
- همچنین می توانید یک قاشق غذاخوری پودر شیرین بیان را با دو قاشق چایخوری عسل مخلوط کرده و روزی یک بار به مدت چند هفته بنوشید.
- پیش از مصرف مکمل های شیرین بیان با پزشک مشورت کنید. زیرا ممکن است با قرص های فشار خون، دیابت یا تیروئید (رنج نرمال tsh چقدر است؟) تداخل داشته باشند.
7- پاپایا
میوه پاپایا و تخمه های آن هر دو برای درمان بیماری کبد چرب مفید می باشند. پاپایا یک چربی سوز فوق العاده نیز هست. دانه های خشک شده پاپایا را آسیاب کنید و با یک قاشق غذاخوری آب لیموی تازه مخلوط کنید. این محلول را به مدت یک ماه روزی دوبار بخورید. همچنین می توانید یک تکه میوه رسیده پاپایا را با عسل هر روز بخورید. اگر بتوانید سوپ پاپایای خام یا سالاد آن را نیز مصرف کنید برای لاغری و بهبود کبد چرب عالی است.
8- انگور فرنگی
انگور فرنگی هندی میوه ای موثر برای درمان کبد چرب است. این میوه دارای آنتی اکسیدان قوی می باشد که حاوی ویتامین ث است و به عملکرد کبد کمک می کند.
- انگور فرنگی به دفع سموم از کبد کمک می کند. بعلاوه این میوه برای افرادی که مبتلا به فشار خون بالا، کلسترول بالا و دیابت هستند نیز مفید است.
- می توانید روزی سه تا چهار عدد از این میوه را بخورید یا در غذا از آن استفاده کنید.
- می توانید یک قاشق چایخوری پودر این میوه را در یک لیوان آب گرم بریزید و روزی دوبار بخورید. پیشنهاد می کنیم برای آشنایی با سایر درمان های گیاهی مقاله کبد چرب را نیز در اوما مطالعه بفرمایید.
9- تغییر رژیم غذایی
رژیم غذایی گیاهی حاوی میوه، سبزیجات و حبوبات داشته باشید تا عملکرد کبد بهبود یابد و بیماری کبد چرب درمان شود.
- از مصرف شربت های ذرت حاوی فروکتوز اجتناب کنید.
- آرد گندم و آرد سفید را در رژیم غذایی خود قرار دهید.
- غذاهای سرشار از اسیدهای چرب امگا سه مانند ماهی، روغن ماهی و آجیل مصرف کنید.
- موادغذایی سم زدا مانند بروکلی، کلم پیچ و کلم مصرف کنید. همچنین سبزیجات را به صورت بخارپز مصرف کنید.
- میوه های سرشار از فیبر مانند سیب مصرف کنید.
- میوه های سرشار از قند نخورید.
- از غذاهای سرخ شده و تند و چرب اجتناب کنید.
- سعی کنید بیشتر غذاهای گیاهی بخورید.
10- هر روز ورزش کنید:
ورزش روزانه و منظم باعث درمان کبد چرب می شود. ورزش منظم به تناسب اندام کمک می کند و از چاقی جلوگیری می کند. همچنین سوخت و ساز بدن افزایش می یابد و عملکرد کبد بهبود می یابد. حداقل روزی سی دقیقه ورزش کنید. اگر به تازگی شروع به ورزش کرده اید با حرکات سبک آغاز کنید سپس حرکات را سنگین تر و پیچیده تر کنید. بهتر است در ابتدا زیر نظر مربی ورزش را شروع کنید.
ایروبیک، راه رفتن و دویدن برای کبد مفید است. دوچرخه سواری، شنا و ورزش های تفریحی نیز موثر هستند.
نکات مهم دیگر در درمان کبد چرب
- اگر اضافه وزن دارید، در ابتدا شروع به کاهش وزن کنید. یادتان باشد کاهش وزن سریع نیز باعث آسیب رسیدن به کبد می شود.
- رژیم غذایی متعادل داشته باشید که سرشار از فیبر است و مقدار کمی چربی دارد.
- مصرف قند و غذاهای سرخ شده را کاهش دهید.
- الکل را به طور کامل کنار بگذارید.
- اگر دیابت دارید، قند خون را تحت کنترل نگه دارید.
- سعی کنید کلسترول را در حد متعادل نگه دارید.
سوالات رایج شما درباره کبد چرب:
1- علل ثانویه کبد چرب چیست؟
علل ثانویه کبد چرب عبارتند از: هپاتیت C- مصرف الکل- بیماری سلیاک- بیماری تیرویی- استفاده از داروهایی مانند تاموکسیفن، آمیودارون، کورتیکواستروئیدها و داروهای ضد رتروویروسی- اختلالات لیپیدی از جمله Hypobetalipoproteinemia و بیماری ذخیره سازی کلسترول استر
2- آیا بیماران مبتلا به بیماری کبد چرب را می توان برای هیپرلیپیدمی درمان کرد؟
بله، بیماران مبتلا به کبد NAFLD در معرض خطر بالای بیماری های قلبی عروقی هستند و باید با مدیریت ریسک مناسب، درمان های مربوط به هیپرلیپیدمی را دریافت کنند. بیماران مبتلا به کبد چرب در معرض خطر سمیت کبدی از مهارکننده های HMG-CoA ردوکتاز (استاتین ها) نیستند و می توانند با خیال راحت از دوز استاندارد این داروها دریافت کنند. این بیماران غالبا دارای هیپر تری گلیسیرید هستند و می توانند با اسید چرب امگا 3 (روغن ماهی)، اسید نیکوتین یا فیبرها درمان شوند.
3- نام بیماری مزمن کبدی در مراحل پیشرفته چیست؟
سیروز بیماری کبدی در مراحل پیشرفته است. بیماری هایی که منجر به سیروز می شوند، سلول های کبدی را از بین می برند. التهاب و ترمیم همراه با سلول های کبدی مرگبار سبب ایجاد بافت زخم می شود و زخم پیشرونده منجر به سیروز می شود.
4- آیا هپاتیت نوعی بیماری کبدی است؟
بله ،واژه هپاتیت به معنای "التهاب کبد" است و سلول های کبدی به دلایل بسیاری از جمله الکل، مواد مخدر، سموم و عفونت ها ملتهب می شوند. از سوال 1 به یاد بیاورید: بیماری کبدی فرایندی غیر طبیعی است که بر کبد تاثیر می گذارد.
5- علاوه بر مصرف بیش از حد الکل، چه مواد دیگری می تواند باعث بیماری کبد شود؟
استامینوفن، قارچ ها و استاتین ها. استامینوفن مانند (Tylenol®) بیش از حد می تواند باعث نابودی کبد شود که اغلب مشکلی دائمی و منجر به مرگ می شود. بسیاری از آنتی بیوتیک ها و استاتین ها (داروهای کنترل کننده کلسترول) نیز ممکن است باعث التهاب و تخریب کبد شوند. مقدار بیش از حد ویتامین A هم می تواند باعث ایجاد هپاتیت، سیروز و نارسایی کبدی شود. علاوه بر این، بسیاری از قارچ ها برای کبد سمی هستند و خوردن قارچ های ناشناس در جنگل می تواند منجر به نارسایی کبدی شود.
6- آیا باید در مورد نتایج غیر طبیعی آزمایش خون نگران باشم؟
آزمایش های غیر طبیعی خون یا آزمایش های عملکرد کبدی غیر معمول نیستند و همیشه این بدان معنا نیست که شما یک بیماری کبدی جدی دارید. تست های عملکرد کبدی شامل نمونه گیری خون و انجام آزمایش های مختلف در آزمایشگاه است. آزمایش های عملکرد کبدی می تواند نشان دهد که کبد شما ملتهب شده یا آسیب دیده است.
برخی از آزمایشات خیلی جدی نیستند و نتایج غیرطبیعی می تواند به دلیل بیماری هایی غیر از کبد چرب باشد . همچنین نتایج می تواند با گذشت زمان تغییر کند، بنابراین ممکن است بعد از تغییر سبک زندگی و مصرف دارو مجددا پزشک آزمایش را انجام دهد و نتایج دیگری دریافت کند. دکتر شما از نتایج آزمایش خون بیشتری و گاهی اسکن کبد برای پیدا کردن مواردی که کبد شما غیر طبیعی است، استفاده خواهد کرد.
[collapse id=2624]
منبع: سلامت بانوان اوما
